Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak adlandırılan durumlar, çocuğun konsantrasyonunun ve buna bağlı olarak odaklanmasının yetersiz olduğu durumlara verilen addır. Dikkat eksikliği olan çocuklarda odaklanma ve konsantre olma becerileri oldukça zayıftır. Bu problemden muzdarip olan çocuklar, günlük yaşamda ve okul hayatında problemlerle karşılaşabilir. Odaklanma sorunu yaşayan çocukların karşılaştığı odaklanma ve konsantrasyon eksikliğine bağlı semptomlar doğru değerlendirilemez ve yönetilemezse çocukluğun ilerleyen dönemlerinde ve hatta yetişkinlik döneminde düşük benlik saygısı ve diğer bazı davranışsal problemlerle karşılamaları olasıdır.

Dikkat eksikliği probleminin ebeveyn tarafından tespiti bazı durumlarda oldukça güçtür. Bu grupta değerlendirilen çocuklar, kendilerini gerçekten motive eden bir eylemde bulunduklarında, tamamen odaklanmış gözükerek bu probleme sahip olmadıkları imajını çizebilir. Örneğin, bilgisayar ya da tablet bilgisayarda oyun oynamayı seven bir çocuk, bu eylemde bulunduğu süre boyunca tamamen odaklanmış gözükür ve herhangi bir dikkat eksikliği problemi emaresi göstermez. Ancak bu durum, çocuğun dikkat eksikliği problemi yaşamadığı anlamına gelmez.

Bu konu özelinde yapılan bir diğer yanlış da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu birbirine karıştırılmasıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, genelde birlikte anılan problemler olsa da esasında birbirinden farklı sorunlardır. Bir çocukta aynı anda hem hiperaktivite hem de dikkat eksikliği sorunu olacağı gibi, bu iki problemden yalnızca biri de olabilir. Bu iki sorun arasındaki farkın daha iyi anlaşılması için her iki durumda gözlemlenen bazı temel davranışları aşağıda bulabilirsiniz.

Dikkat eksikliği olan çocuklar;

• Bir görev için gerekli olan kalem, silgi, defter, kitap gibi gereçleri unutma,
• Dağınık görünme, ayrıntıları öteleme,
• Verilen bir görevi tamamlamadan başka bir işe başlama, yönergelere uymama,
• Ödev yapma konusunda isteksizlik,
• Konsantrasyon gerektiren oyun ve etkinliklerde başarısız olma,
• Başkaları konuşurken genellikle dinlememe,
• Günlük yapılacaklarla ilgili unutkanlık yapma,
• Aşırı hayal kurma,
• Kendisini ilgilendirmeyen alakasız olay ve seslere karşı ilgi gösterme gibi davranışlar gösterebilir.

Hiperaktif olan çocuklar;

• Aşırı hareketlilik,
• Gereksiz koşturma,
• Gereğinden fazla konuşma,
• Tırmanma ve zıplama eylemlerine yatkınlık gibi davranışlar sergileyebilir.

İlginizi Çekebilir: 2 Yaş Sendromu Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Teşhisi Nasıl Yapılır?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu teşhisiyle ilgili bilinmesi gereken en önemli şey, bu problemlerin medikal bir problem olduğu, ve tanı işleminin klinik testlerin ve uzman gözlemi neticesinde ortaya konması gerekliliğidir. Bir aile yakınının ya da iş arkadaşının yapacağı tespitler neticesinde, çocukta bu problemlerin olduğunu düşünmek ve buna inanarak hayata devam etmek doğru bir davranış değildir. Bu noktada ebeveynlere düşen sorumluluk, çocukların, yukarıda listelediğimiz davranışlardan biri ya da birkaçını göstermesi durumunda, alanında uzman bir pedagog, çocuk psikoloğu ya da çocuk psikiyatristinden yardım almak olmalıdır. Çocuklarında dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite bozukluğu problemi olduğunu düşünen ebeveynler, çocuklarının davranışlarını göz önünde bulundurarak aşağıdaki soruları kendilerine sormalı ve kendilerini endişelendiren bir durumda alanında uzman bir doktordan destek almalıdır.

• Bu davranışlar, diğer çocuklardan daha sıklıkla görülüyor mu?
• Bu davranışlar, aşırı, yaygın ve uzun süreçte mi görülüyor?
• Bu davranışlar, çocuğun yaşam kalitesini olumsuz olarak etkiliyor mu?
• Bu davranışlar, sürekli mi yoksa belli durumlar karşısında mı görülüyor?
• Bu davranışlar, değişik ortamlarda mı yoksa ev ya da okul gibi belirli ortamlarda mı görülüyor?

Klinik Araştırma ve Çocuğu Sosyal Alanında Gözlemleme, Tanı için Oldukça Önemli

Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun anlaşılması için kullanılan yöntemlerin ve prensiplerin birçoğu yetişkinleri ve gençleri teşhis etmek için kullanılanlarla aynıdır. Bu problemlerin tespiti için yapılacak klinik testlerin yanında, çocuğun vakit geçirdiği alanlarda yapılacak gözlem ve birlikte vakit geçirdiği insanlardan (ebeveyn, öğretmen, yakın arkadaş) alınacak bilgiler oldukça önemlidir.  Toplanan veriler ışığında, çocuğun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olup olmadığı, bu alanda belirlenmiş uluslararası standartlar doğrultusunda değerlendirilir. Tanı ve tespit işleminin bu kadar ayrıntılı tutulmasının nedeni, tanı olarak listelenen pek çok davranışın esasen çocuk davranışlarının temelinde yer alıyor olmasıdır. Zira, bebekler ya da çocuklar, belirli bir büyüme gösterene kadar, dikkat bozukluğu probleminin belirtilerinin bazılarına sahip olmayı sürdürür. Gözlem ve öğrenme gücü yüksek olan çocukların gösterdiği aşırı hareketli olma durumuyla, hiperaktivite bozukluğu problemine sahip bir çocuğun gösterdiği aşırı hareketliliğin farkının doğru bir şekilde ortaya konması ve tedavi işlemine kesin tanının ardından başlanması gerekir.

Sonuç

Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, klinik araştırmalarla ortaya konmuş bir sağlık problemidir. Tespit edilmesinin ardından uygulanacak tedavi neticesinde, problem ortadan kaldırılabilir ve etkileri en aza indirilebilir. Unutulmaması gereken şey, hiperaktivite ve/veya dikkat eksikliği belirtisi gibi görünen bazı davranışların, çocuğun gelişiminin bir parçası olabileceği ve bu konuda peşin hüküm vermeden önce uzman pedagog, çocuk psikoloğu ya da çocuk psikiyatristinden yardım alınması gerekliliğidir. Bir aile büyüğünün, iş arkadaşının ya da başka bir velinin yapacağı, “sizin çocuğunuz da çok hiperaktif.” Yorumunu neticesinde kuruntuya kapılmadan önce, bu tarz yorumları birer gözlem olarak değerlendirmeli ve alanında uzman doktorlardan yardım almanız gerekmektedir.

İlgili Yazı: Hamilelikte Mide Bulantısı